Hiện nay, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang phát triển, điều quan trọng tạo nên năng lực cạnh tranh của nhân lực không chỉ là kỹ năng - kỹ thuật, mà còn là sự kết hợp giữa 3 nhóm năng lực:

1. Năng lực học tập và thích ứng suốt đời (Khả năng tự học, học nhanh, học liên tục trong môi trường biến động; sẵn sàng chuyển đổi nghề nghiệp hoặc cập nhật kỹ năng mới; khả năng đánh giá và chọn lọc thông tin hiệu quả).

2. Kỹ năng mềm và tư duy nhân văn (Kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề; khả năng sáng tạo, đồng cảm và đạo đức nghề nghiệp, những điều mà AI không thể thay thế hoàn toàn).

3. Năng lực công nghệ số và tư duy số (Hiểu và vận dụng công nghệ AI, dữ liệu, phần mềm chuyên ngành, sử dụng công cụ hỗ trợ công việc như ChatGPT, phần mềm CAD/CAM, quản trị, thiết kế số,...).

Người có năng lực cạnh tranh trong tương lai không chỉ là người giỏi nhất, mà là người học nhanh, thích ứng tốt, và biết khai thác công nghệ thông minh một cách sáng tạo, khả năng chịu áp lực và có đạo đức, trách nhiệm về nghề nghiệp.

Hiện tại và những năm tiếp theo, xu hướng tuyển dụng lao động của thị trường lao động Việt Nam diễn ra theo hướng nhu cầu lao động qua đào tạo ngày một tăng và chiếm ưu thế so với lao động chưa qua đào tạo và chuyên môn kỷ thuật giản đơn. Cụ thể, việc tuyển dụng năm 2025 và các năm tới đang ảnh hưởng mạnh bởi công nghệ.

Một trong những xu hướng nổi bật là ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong toàn bộ quy trình tuyển dụng: từ sàng lọc hồ sơ, phân tích năng lực đến đo lường mức độ phù hợp… Trong khi đó, doanh nghiệp luôn ưu tiên chất lượng hơn số lượng, tập trung tìm ứng viên phù hợp lâu dài, thay vì giải quyết tình huống ngắn hạn.

Chính vì vậy, việc dựa vào bằng cấp để quyết định có lựa chọn ứng viên đó hay không đã không còn là tiêu chí hàng đầu, mà các doanh nghiệp, công ty sẽ chú trọng vào việc đánh giá kinh nghiệm, trải nghiệm thực tế của ứng viên. Các nhà nhân sự sẽ đầu tư nhiều hơn vào việc cung cấp các chương trình đào tạo dựa trên năng lực để phát triển tài năng. Do đó, nhà tuyển dụng luôn muốn tìm kiếm những ứng viên có tinh thần ham học hỏi, cầu tiến và đam mê với nghề.

Trước những xu hướng thực tế của thị trường về việc ứng dụng AI trong sản xuất - kinh doanh và công việc quản lý hành chính trong thời điểm hiện nay và những năm tới cho thấy, nhiều công việc hiện tại sẽ giảm hoặc không còn, song song đó cũng có nhiều công việc mới ra đời, dẫn đến sự thay đổi nhân sự là tất yếu, trong đó công nghệ đóng vai trò quyết định.

Các kỹ năng cụ thể trong một thế giới kỷ nguyên số và chuyển đổi số ngày càng trở nên phức tạp, luôn cần có tất cả cấp bậc chuyên môn kỹ thuật có giá trị hành nghề. Vì vậy, chọn học ở hệ đào tạo nào thì cần nỗ lực, tập trung hết sức mình để hoàn thiện năng lực nghề nghiệp của hệ đào tạo đó… Và đây chính là yếu tố then chốt bước vào thị trường lao động một cách hiệu quả nhất và chắc chắn có nhiều cơ hội thăng tiến, phát triển.

Theo các nghiên cứu phân tích, có nhiều lý do khiến ứng viên không đáp ứng được kỳ vọng của doanh nghiệp, bao gồm: (1) Phóng đại hồ sơ, (2) Thiếu trung thực trong quá trình tuyển dụng, (3) Không phù hợp với văn hóa doanh nghiệp, (4) Thiếu kỹ năng mềm, (5) Thiếu kinh nghiệm thực tế, (6) Không có định hướng rõ ràng, (7) Thiếu sự chủ động và sáng tạo, (8) Chưa chuẩn bị kỹ lưỡng cho phỏng vấn.

Nhu cầu thị trường lao động rất cần nhân lực chuyên nghiệp, chất lượng cao, đồng đều, năng động, nhiệt tình, trách nhiệm với bản thân và cộng đồng xã hội. Sự chuyên nghiệp có được là nhờ sự kết hợp giữa kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng làm việc... Vì vậy, người lao động chuyên nghiệp luôn biết cách thiết lập quy trình làm việc một cách hiệu quả nhất, điều này không chỉ đo bằng thời gian hoàn thành công việc, mà từ những hiệu quả công việc và cách làm việc, giao tiếp với đồng nghiệp, với khách hàng, với mọi người... Đồng thời, sự tác động của công nghệ số, chuyển đổi số thay đổi lực lượng, cơ cấu lao động các ngành nghề và bắt buộc nguồn lực phải phù hợp với công cuộc chuyển đổi số.

Vấn đề quan trọng, học sinh phải biết tự cân nhắc năng lực học tập, năng lực tài chính của bản thân, gia đình để chọn ngành học, bậc học cho phù hợp… Đối với, việc học và việc làm mà luôn được thể hiện bằng tất cả trách nhiệm và đam mê, thì chắc chắn sự thành công trong cuộc sống sẽ đến rất nhanh. Hay nói cách khác, sự thành công chỉ dành cho những người biết chọn ngành, chọn nghề, chọn cấp bậc học phù hợp, có sở trường, có năng lực và học tập tốt… mới đứng vững được trong thị trường lao động hiện nay.

Chỉ có những quan điểm về “lành nghề” trong chọn lựa nghề nghiệp, thì dù là nghề gì và sự xuất sắc trong nghề đó sẽ là yếu tố quyết định đến con đường thành công. Muốn vậy, phải có quá trình học tập và đạt những kết quả tốt về nghề nghiệp để làm nền tảng vững chắc, mở ra tương lai cho mỗi người. Hơn nữa, điểm đặc trưng trong thời kỳ công nghệ cao là học tập suốt đời, nâng cao năng lực làm việc, tạo ra một giá trị nghề nghiệp… thì mới phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và thị trường lao động cạnh tranh toàn cầu như hiện nay.